Εβίτα Σιατίτσα

Κλινικός Διαιτολόγος Διατροφολόγος, MSc

Διεύθυνση
2316 016 077 info@nutrizin.gr 698 156 0024 evitasiatitsa_diaitologos Nutrizin

Καρκίνος, διατροφή και τρόπος ζωής: Πως συνδέονται;

  -  Διατροφη   -  Καρκίνος, διατροφή και τρόπος ζωής: Πως συνδέονται;
cancer infographic

Καρκίνος, διατροφή και τρόπος ζωής: Πως συνδέονται;

Πως ο καρκίνος συνδέεται με την διατροφή; Η παραπάνω εικόνα δεν θα μπορούσε να είναι πιο περιεκτική και σαφής. 1 στις 5 περιπτώσεις καρκίνου φαίνεται να σχετίζεται με το αυξημένο σωματικό βάρος, την φτωχή σε θρεπτικά συστατικά διατροφή, την υπερκατανάλωση αλκοόλ και την έλλειψη σωματικής άσκησης.

Επιπλέον το υπέρβαρο και η παχυσαρκία φαίνεται να αυξάνουν τον κίνδυνο για έναν άνθρωπο να εμφανίσει 1 ή και περισσότερες από 13 μορφές καρκίνου.

Αν λοιπόν με αλλαγές στον τρόπο ζωής και διατροφής μας μπορούμε να προστατεύσουμε τον εαυτό μας από τον καρκίνο, και ποιος δεν θα ήθελε να το κάνει;

 

Καρκίνος και διατροφή

Παρακάτω παρουσιάζονται συνοπτικά κάποιες βασικές κατηγορίες τροφίμων και πως αυτές συνδέονται με την εμφάνιση ορισμένων μορφών καρκίνου.

Κρέας

Η αυξημένη κατανάλωση επεξεργασμένου κρέατος συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο για καρκίνου του παχέος εντέρου και του στομάχου, κάτι που πιθανώς οφείλεται στα νιτρώδη που προστίθενται στα κρέατα, στα αλλαντικά και στα λουκάνικα για τη διατήρηση του χρώματος και την αποτροπή ανάπτυξης βακτηρίων.

Σύσταση: Αποφυγή επεξεργασμένου κρέατος, καπνιστών και αλατισμένων κρεάτων.

 

 

Λίπος

Δεν υπάρχουν αρκετά δεδομένα που να δείχνουν ότι η αυξημένη ή μειωμένη πρόσληψη λίπους συνδέεται άμεσα με αυξημένο ή μειωμένο κίνδυνο για καρκίνο αντίστοιχα.

 

Φυτικές ίνες

Η κατανάλωσή τους έχει συνδεθεί με μειωμένο κίνδυνο για καρκίνο του παχέος εντέρου.

ΟΜΩΣ: Δεν είναι σαφές αν αυτή η μείωση στον κίνδυνο προέρχεται από τις φυτικές ίνες ή από κάποιο άλλο συστατικό που περιέχουν τα τρόφιμα που είναι πλούσια σε φυτικές ίνες. Επομένως συστήνεται η κατανάλωση πλούσιων σε φυτικές ίνες τροφίμων (ολικής αλέσεως δημητριακά, λαχανικά, φρούτα) και όχι η λήψη συμπληρωμάτων φυτικών ινών

 

Ψάρι

Έρευνες σε ζώα έχουν βρει ότι τα ω-3 λιπαρά οξέα εμποδίζουν την εμφάνιση του καρκίνου.

ψάρι καρκίνος

Αλάτι

Η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων παστών τροφίμων και τροφίμων που διατηρούνται στο αλάτι αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνου του στομάχου, ρινοφαρυγγικού καρκίνου και καρκίνου του λάρυγγα.

 

Αλκοόλ

Αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο του στόματος, φάρυγγα, λάρυγγα, οισοφάγου, ήπατος, μαστού, παχέος εντέρου και ορθού.

Συστήνεται η πλήρης αποφυγή του αλκοόλ.

 

Τσάι

Σε έρευνες σε ζώα το τσάι (συμπεριλαμβανομένου του πράσινου τσαγιού) φάνηκε να μειώνει τον κίνδυνο για καρκίνο.

Για τον άνθρωπο η επίδραση αυτή βρίσκεται ακόμη υπό μελέτη!

 

Σκόρδο

Μερικές μελέτες υποδεικνύουν ότι το σκόρδο μειώνει τον κίνδυνο για καρκίνο του παχέος εντέρου αλλά η έρευνα συνεχίζεται προκειμένου να μπορεί να δοθεί κάποια συγκεκριμένη σύσταση.

σκόρδο καρκίνος

Καφές

Υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι ο καφές μειώνει τον κίνδυνο καρκίνων του στόματος, του λαιμού και των φωνητικών χορδών. Επίσης ότι μειώνει τον κίνδυνο για καρκίνο του δέρματος σε άνδρες και γυναίκες, και ενδεχομένως τον κίνδυνο για μελάνωμα στις γυναίκες.

Ορισμένες μελέτες έχουν ωστόσο προτείνει ότι η κατανάλωση πολύ ζεστών ροφημάτων μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο για καρκίνο του οισοφάγου. Ως εκ τούτου, θα είχε ενδεχομένως νόημα να συστήνεται η αποφυγή κατανάλωσης καφέ και άλλων ποτών σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες.

 

Αντιοξειδωτικά

Προστατεύουν τον οργανισμό από τις βλάβες στου ιστούς που συμβαίνουν συνεχώς σαν αποτέλεσμα του μεταβολισμού (οξείδωση) και φαίνεται να μειώνουν τον κίνδυνο για εμφάνιση καρκίνου.

Αντιοξειδωτικά: βιταμίνη C, βιταμίνη Ε, καροτενοειδή (όπως το β-καροτένιο και η βιταμίνη Α).

Βασική πηγή αντιοξειδωτικών: λαχανικά και φρούτα

ΟΜΩΣ: Δεν είναι σίγουρο ότι η προστατευτική δράση της κατανάλωσης φρούτων και λαχανικών οφείλεται αποκλειστικά στα αντιοξειδωτικά καθώς τα τρόφιμα αυτά περιέχουν και πληθώρα άλλων συστατικών

ΠΡΟΣΟΧΗ: Συστήνεται η πρόσληψη αντιοξειδωτικών μέσω της διατροφής και όχι μέσω συμπληρωμάτων καθώς η αυξημένη χρήση συμπληρωμάτων δεν έχει φανεί να δρα προστατευτικά.

λαχανικά καρκίνος

Βιταμίνη D

Φαίνεται να βοηθά στην πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου (όχι επαρκή δεδομένα για άλλες μορφές καρκίνου)

Συντίθεται κατά την έκθεση του δέρματος στην υπεριώδη ακτινοβολία.

Πηγές:  κυρίως εμπλουτισμένα τρόφιμα, όπως γάλα και δημητριακά

 

Ασβέστιο

Η κατανάλωση πλούσιων σε ασβέστιο τροφίμων ίσως μειώνει τον κίνδυνο για καρκίνο του παχέος εντέρου ΟΜΩΣ η αυξημένη πρόσληψη ασβεστίου (παραπάνω από τις συστάσεις) συνδέεται και με αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο του προστάτη.

Σύσταση: πρόσληψη συνιστώμενης δόσης ασβεστίου μέσω της διατροφής

  • 1000 mg/ημέρα για ηλικίες 19-50 ετών και για άνδρες 50-70 ετών
  • 1200 mg/ημέρα για γυναίκες 50-70 ετών
  • 1200mg/ημέρα για άνδρες και γυναίκες άνω των 70 ετών

 

Σελήνιο

Μία έρευνα υπέδειξε ότι τα συμπληρώματα σεληνίου μπορεί να μειώνουν τον κίνδυνο για καρκίνο στον πνεύμονα, στο κόλον και στον προστάτη.

Ωστόσο δεν υπάρχουν ακόμη επαρκή ερευνητικά δεδομένα.

Προσοχή:  η μέγιστη δόση σεληνίου στα συμπληρώματα δεν πρέπει να ξεπερνά τα 200mg/ημέρα (λεπτή διαχωριστική γραμμή μεταξύ ασφαλούς και τοξικής δόσης)

 

Ζάχαρη

Η λευκή ζάχαρη, η ακατέργαστη αλλά και η καστανή ζάχαρη, το σιρόπι καλαμποκιού και άλλα πρόσθετα σάκχαρα που συναντάμε σε ζαχαρούχα ποτά και ενεργειακά πυκνά τρόφιμα σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο για υπέρβαρο ή παχυσαρκία.  Όπως επισημαίνεται και παραπάνω το αυξημένο σωματικό βάρος θεωρείται αιτία 13 μορφών καρκίνου. Επιπλέον, το WCRF/AICR (World Cancer Research Fund International/ American institute for cancer research) επισημαίνει πως μία διατροφή με υψηλό «γλυκαιμικό φορτίο» πιθανώς σχετίζεται με υψηλότερο κίνδυνο για καρκίνο του ενδομητρίου. Τα ενεργειακά πυκνά και τα επεξεργασμένα τρόφιμα περιέχουν συχνά περισσότερα θερμιδογόνα γλυκαντικά, εξευγενισμένα δημητριακά, κορεσμένα λιπαρά και νάτριο. Για το λόγο αυτό η DGA (Dietary Guidelines for Americans) το 2015 συστήνει τον περιορισμό των θερμίδων από τα πρόσθετα σάκχαρα και τα κορεσμένα λιπαρά. Πιο συγκεκριμένα συστήνει οι θερμίδες από τα πρόσθετα σάκχαρα να μην υπερβαίνουν το 10% της συνολικής ημερήσιας θερμιδικής πρόσληψης. Παρόμοια και οι παγκόσμιοι οργανισμοί υγείας τονίζουν τη σημασία του περιορισμού των ζαχαρούχων ποτών και συστήνουν την επιλογή νερού και μη ζαχαρούχων ποτών.

 

Μη θρεπτικές γλυκαντικές ουσίες και υποκατάστατα ζάχαρης

Δεν υπάρχουν δεδομένα που να υποδεικνύουν αύξηση στον κίνδυνο για καρκίνο

Ασπαρτάμη, ζαχαρίνη, σουκραλόζη: Εγκεκριμένα από τον FDA (US Food and Drug Administration)

Φυσικά προερχόμενα γλυκαντικά όπως στέβια και σιρόπι αγαύης: ασφαλή για κατανάλωση

 

Γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα

Δεν υπάρχουν δεδομένα που να υποδεικνύουν αύξηση ή μείωση του κινδύνου για καρκίνο από την κατανάλωση γενετικά τροποποιημένων τροφίμων. Όμως επειδή είναι σχετικά «νέα» στην αγορά δεν γνωρίζουμε ακόμη τις μακροχρόνιες επιδράσεις τους στην υγεία.

 

Προϊόντα σόγιας

Σόγια: περιέχει αρκετά φυτοχημικά όπως οι ισοφλαβόνες (weak estrogen-like activity) και φαίνεται να έχει προστατευτική δράση έναντι ορμονοεξαρτώμενων μορφών καρκίνου. Όλο και περισσότερα δεδομένα δείχνουν ότι μειώνει τον κίνδυνο καρκίνο του μαστού, του προστάτη και του ενδομήτριου.

 

 

Διατροφή και φυσική δραστηριότητα: Πως συνδέονται με συγκεκριμένες μορφές καρκίνου;

φυσική δραστηριότητα

Καρκίνος του μαστού

Τα παρακάτω φαίνεται να μειώνουν τον κίνδυνο:

  • Ήπια αλλά συστηματική φυσική δραστηριότητα
  • Διατήρηση υγιούς σωματικού βάρους
  • Διατροφή: Αποφυγή ή περιορισμός κατανάλωσης αλκοόλ

Καρκίνος του παχέος εντέρου

Τα παρακάτω φαίνεται να μειώνουν τον κίνδυνο:

  • Αύξηση στην ένταση και συχνότητα της φυσικής δραστηριότητας
  • Περιορισμένη πρόσληψη κόκκινου και επεξεργασμένου κρέατος
  • Ικανοποιητική πρόσληψη ασβεστίου και βιταμίνης D
  • Αυξημένη κατανάλωση λαχανικών και φρούτων
  • Διατήρηση υγιούς σωματικού βάρους. Προσοχή στην κεντρική παχυσαρκία!
  • Αποφυγή υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ

Καρκίνος του ενδομήτριου

Τα παρακάτω φαίνεται να μειώνουν τον κίνδυνο:

  • Διατήρηση υγιούς σωματικού βάρους
  • Τακτική σωματική άσκηση

Καρκίνος στο συκώτι

Τα παρακάτω φαίνεται να μειώνουν τον κίνδυνο:

  • Διατήρηση υγιούς σωματικού βάρους
  • Αποφυγή καπνίσματος

Καρκίνος στον πνεύμονα

Προσοχή: η χρήση υψηλών δόσεων β-καροτένιου και βιταμίνης Α αυξάνουν τον κίνδυνο για καρκίνο του πνεύμονα

Η καλύτερη συμβουλή είναι η αποφυγή του καπνίσματος

καρκίνος πνεύμονα

Καρκίνος στο στόμα, το λαιμό και τον οισοφάγο

Τα παρακάτω φαίνεται να μειώνουν τον κίνδυνο:

  • Αποφυγή καπνού
  • Περιορισμός στην κατανάλωση αλκοόλ
  • Διατήρηση υγιούς σωματικού βάρους
  • Κατανάλωση τουλάχιστον 2,5 φλιτζανιών λαχανικών και φρούτων ημερησίως

Καρκίνος ωοθηκών

Δεν υπάρχουν επαρκή επιστημονικά δεδομένα που να συνδέουν αυτή τη μορφή καρκίνου με τη διατροφή ή την άσκηση

 

Καρκίνος του παγκρέατος

  • Το κάπνισμα, ο διαβήτης τύπου 2 και η δυσανοχή στη γλυκόζη (γνωστή ως προ-διαβήτης)αυξάνουν τον κίνδυνο για καρκίνο του παγκρέατος

Φαίνεται να μειώνουν τον κίνδυνο:

  • Διατήρηση υγιούς σωματικού βάρους

 

Καρκίνος του προστάτη

Τα παρακάτω φαίνεται να μειώνουν τον κίνδυνο:

  • Κατανάλωση τουλάχιστον 2,5 φλιτζανιών λαχανικών και φρούτων ημερησίως
  • Φυσική δραστηριότητα
  • Διατήρηση υγιούς σωματικού βάρους
  • Ίσως: περιορισμός των συμπληρωμάτων ασβεστίου και της υπερβολικής πρόσληψης ασβεστίου από τη διατροφή. Επειδή όμως το ασβέστιο και τα γαλακτοκομικά φαίνεται να μειώνουν τον κίνδυνο για καρκίνο του παχέος εντέρου δεν υπάρχουν σαφείς οδηγίες

Καρκίνος του στομάχου

Τα παρακάτω φαίνεται να μειώνουν τον κίνδυνο:

  • Κατανάλωση τουλάχιστον 2,5 φλιτζανιών λαχανικών και φρούτων ημερησίως
  • Φυσική δραστηριότητα
  • Διατήρηση υγιούς σωματικού βάρους
  • Μειωμένη πρόσληψη επεξεργασμένου κρέατος, αλατιού και τροφίμων που διατηρούνται σε αλάτι

 

Πηγή: American Cancer Society